26 marca 1943 - Harcerska Akcja pod Arsenałem

Pomnik w Warszawie upamiętniający akcję

Jak to było... 

Pewnej marcowej nocy gestapo aresztowało Heńka. W jego notatkach znaleziono adres Rudego, który był jego przyjacielem. W nocy, 23 marca, Rudy zostaje aresztowany i przewieziony na Pawiak. Po przeszukaniu mieszkania i wstępnych przesłuchaniach Niemcy nabrali przeświadczenia o jego działalności antyniemieckiej. Parogodzinne tortury doprowadziły do utraty przytomności, jednak chłopak do niczego się nie przyznaje. Przewieziono go na Szucha, a wkrótce wydano rozkaz- „ bić aż do śmierci!”.

Koledzy postanawiają odbić swego przyjaciela z rąk Niemców. Kiedy i jak Rudy będzie przewożony dowiaduje się Wesoły, który jako dostawca cukierków i czekoladek, przekazuje każdą, nawet najdrobniejszą informację, podsłuchaną na Szucha. Pierwsza zaplanowana akcja nie dochodzi do skutku, co wywołuje uczucie bezsilności i żalu. Po dwóch niespokojnych dniach nadchodzi wiadomość o kolejnej możliwości przeprowadzenia akcji. Odbicia dokonuje oddział Zośki, dowódcą jest komendant chorągwi Szarych Szeregów- Orsza.

Ujęcie z filmu "Kamienie na Szaniec" - Akcja pod Arsenałem

Łącznik na końcu ulicy, wyznaczony do sygnalizowania o zbliżającej się karetce policyjnej daje oczekiwany znak. Na motocyklu z przyczepką przejeżdża patrol niemieckiej żandarmerii. Na ulicy wokół widać wielu niemieckich żołnierzy. Wreszcie na zakręcie ukazuje się sylwetka niemieckiego samochodu więziennego. W pewnej chwili z bramy wychodzi niemiecki policjant. Gdy widzi w ręku jednego z młodych ludzi pistolet, próbuje strzelać. Zostaje trafiony przez Zośkę i martwy pada na jezdnię. Więźniarka próbuje zmienić kurs. Młodzi ludzie obrzucają ją butelkami z benzyną.

Gestapowcy, którzy wyskoczyli z płonącego auta zaczynają nerwowo strzelać; odpowiadają im polskie strzały. Dzieje się to wszystko pod Arsenałem. Spoza filaru wybiega Zośka i pędzi wprost na ukrytego gestapowca. Za nim wybiegają inni. Niemiec zrywa się i chowa za samochód, gdzie dosięga go kula jednego z nadbiegających chłopców. Wszyscy dobiegają do więźniarki Alek otwiera tylne drzwi. Zostaje uwolnionych dwudziestu pięciu więźniów, a wśród nich skatowany Rudy.

Po zakończeniu akcji oddział dzieli się na kilka grup. Każda biegnie w inną stronę. Przed Arsenałem zapada cisza. W powietrzu unosi się zapach prochu, do pala się więźniarka, na jezdni leżą trupy gestapowców, gdzieś dalej trup ofiary SS.

Rudy, Alek, Zośka - to oni brali udział w Akcji,
ale nie byli jedynymi bohaterami

Akcja pod Arsenałem była jednym z najsławniejszych wyczynów Polski Podziemnej. Na skutek ran odniesionych w akcji 30 marca 1943 r zmarł Alek. Tego samego dnia, na skutek ran zadanych przez gestapo w czasie przesłuchań, zmarł Rudy.